Đại biểu Quốc hội “hiến kế” giúp cán bộ dám làm, không sợ sai

Sáng nay 25/5, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Báo cáo của Đoàn giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề “việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023”.

Đánh giá cao báo cáo giám sát cũng như ghi nhận nhiều kết quả trong thực hiện nghị quyết, song đại biểu cũng băn khoăn trước một số bất cập, hạn chế; đồng thời đề nghị cần phân tích rõ nguyên nhân để có giải pháp cụ thể, phù hợp, nhất là với tình trạng cán bộ đùn đẩy, né tránh, sợ trách nhiệm.

“Thực sự đau và thực sự buồn!”

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) cho rằng 5 nhóm tồn tại, hạn chế được đoàn giám sát nêu ra đều xác đáng; 4 nhóm nguyên nhân chủ quan gây nên các tồn tại, hạn chế trong thực hiện Nghị quyết 43 cũng như các nghị quyết liên quan thời gian qua đều trúng và đúng.

Ông bày tỏ quan ngại với một trong những nguyên nhân chủ là tình trạng đùn đẩy, né tránh, sợ trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi công vụ.

“Điều này trở thành một loại "dịch" lan rất nhanh trong đội ngũ người thực thi công vụ trong mọi cấp, mọi ngành trong xã hội suốt từ năm 2022 đến hết năm 2023. Nhân dân thấy rõ điều đó. Có người còn cho đó là đặc điểm nổi bật của cán bộ, công chức trong thời gian qua, thực sự đau, và thực sự buồn!” – ông Trí nói.

Để ngăn chặn “nạn dịch” né tránh, sợ trách nhiệm tiếp tục tồn tại đến năm 2024, đại biểu mong các cấp ủy Đảng, chính quyền cần coi đó là tình trạng tiêu cực. Đại biểu cho rằng cần chỉ ra và thực thi kỷ luật ai né tránh, sợ trách nhiệm.

Cạnh đó, cũng cần khen thưởng kịp thời những ai có tinh thần “7 dám”, đặc biệt cán bộ, công chức viên chức dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Ông Nguyễn Hữu Thông - Phó Trưởng Đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Bình Thuận, Ủy viên Ủy ban Tư pháp của Quốc hội bày tỏ thống nhất với đánh giá của Đoàn giám sát đó là hiện nay tình trạng đùn đẩy, né tránh, sợ sai, sợ trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi công vụ dẫn đến giải quyết công việc chưa hiệu quả.

Tuy nhiên, ông cho rằng, tình trạng đùn đẩy, né tránh của cán bộ, công chức không chỉ là nguyên nhân mà còn là hiện tượng.

Hiện tượng này xuất phát từ 2 nguyên nhân khác. Một là, văn bản quy phạm pháp luật chồng chéo; nhiều quy định không khả thi và lạc hậu, tạo rủi ro cho người thực thi, cho doanh nghiệp; thủ tục thực hiện dự án phức tạp, chồng chéo dẫn đến kéo dài thời gian chuẩn bị. Hai là, năng lực thực thi nhiệm vụ của cán bộ công chức còn hạn chế.

Theo đại biểu, trong thời gian vừa qua, việc khắc phục tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo của các các quy định pháp luật, việc hủy bỏ những quy định không khả thi tuy có được triển khai nhưng vẫn còn chậm, nhất là những văn bản dưới luật và việc bồi dưỡng cho đội ngũ thực thi chính sách (công chức, viên chức) chưa chú trọng nhiều vào học chuyên môn, nghiệp vụ.

Ông Nguyễn Hữu Thông cho rằng, tình trạng đùn đẩy, né tránh, sợ sai, sợ trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức đã được nhắc đến nhiều lần nhưng vẫn chưa có chuyển biến. Do đó, ông kiến nghị Quốc hội, Chính phủ có đánh giá một cách căn cơ, tìm đúng nguyên nhân và có giải pháp thật sự hiệu quả.

“Trong đó có việc khảo sát, đánh giá lại việc thực hiện Nghị định 73 của Chính phủ từ khi ban hành cho đến nay có cơ quan, đơn vị, địa phương nào đã áp dụng thực hiện và đem lại hiệu quả, để từ đó nhân rộng. Còn nếu qua khảo sát, đánh giá vẫn còn vướng mắc, các địa phương, đơn vị chưa áp dụng thì cần có giải pháp hữu hiệu khắc phục tình trạng trên” – ông Nguyễn Hữu Thông nêu ý kiến.

“Hiến kế” giúp cán bộ dám làm

Từ thực tế thực hiện nghị quyết cũng như việc triển khai hàng loạt dự án khác, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho rằng “dù dự án có phức tạp đến bao nhiêu, nếu có được cơ chế đặc thù, được phép bỏ qua những quy định không cần thiết, được làm theo những phương thức phù hợp với thực tế thì dù khó mấy vẫn thực hiện được. Trong khi nếu dự án có cần đến mấy nhưng cứ phải tuân thủ các quy định hiện hành thì chưa chắc thực hiện được”.

Dẫn chứng một số ví dụ chứng minh, vị đại biểu này nhận định hiện nay có nhiều quy định không phù hợp thực tế, mọi người đều thấy cần phải làm khác đi so với quy định thì mới phù hợp và mới có hiệu quả. Nhưng, ông nhấn mạnh, trên thực tế khi thi hành công vụ, người thi hành vẫn cứ phải tuân thủ theo quy định và thực thi những việc làm không phù hợp, thậm chí nhiều người không dám làm, đùn đẩy trách nhiệm lên trên.

Điều đó cũng dẫn đến các địa phương chờ đợi xin cơ chế đặc thù để giải quyết. Thời gian vừa qua, hầu như kỳ họp nào Quốc hội cũng xem xét thông qua nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù. Và ông Hoàng Văn Cường tin thời gian tới các địa phương, các ngành, lĩnh vực sẽ tiếp tục xin cơ chế, chính sách đặc thù.

Chuyên gia này phân tích, các nghị quyết về cơ chế đặc thù chính là cho phép cơ quan thực thi được phép hành động khác so với quy định của pháp luật hiện hành, nên được coi như là cởi trói, đã mang lại tác động tích cực.

Quy định của pháp luật luôn luôn có sự giao thoa, phù hợp với lĩnh vực này, địa phương này, thời điểm này nhưng có thể không phù hợp với địa phương, lĩnh vực khác và thời điểm khác. Cùng một quy định nhưng với hoàn cảnh khác nhau, đối tượng khác nhau, người thực thi pháp luật phải biết vận dụng xử lý khác nhau cho phù hợp với đối tượng, hoàn cảnh để mang lại hiệu quả tốt nhất.

Do đó, để khắc phục tình trạng cán bộ xơ cứng, không dám hành động vì sợ sai như hiện nay, đồng thời khuyến khích cán bộ thực thi công vụ năng động, sáng tạo, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị Quốc hội có một nghị quyết cho phép khi thực thi công vụ, được phép vận dụng quy định của pháp luật, hoặc lựa chọn các quy định của pháp luật phù hợp nhất, một cách linh hoạt, sáng tạo cho phù hợp với đối tượng, điều kiện, hoàn cảnh thực tế.

Để thực hiện cơ chế này, theo ông, trước khi thực hiện, phải lập một kế hoạch hành động thực hiện trong đó chỉ rõ lý do cần thiết vận dụng sáng tạo là gì, sát gì so với quy định hiện hành. Báo cáo kế hoạch này với cơ quan có thẩm quyền về cách làm và cơ quan có thẩm quyền sẽ xem xét, phê duyệt kế hoạch cho phép cán bộ được thực hiện. Đồng thời, cơ quan đã phê duyệt phải kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch của người đề xuất để phát hiện và điều chỉnh kịp thời.

“Việc phê duyệt phải dựa trên cơ sở tính khả thi, phù hợp với thực tế và không trái với quy định “cấm” của pháp luật. Còn nếu cứ yêu cầu “tuân thủ quy định pháp luật” như hiện nay thì tất cả cái năng động, sáng tạo sẽ không bao giờ được phép chấp nhận” – ông Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.

Đại biểu tin tưởng, với quy định như trên, chúng ta sẽ xóa bỏ được tình trạng e sợ, không dám hành động, đồng thời sẽ thúc đẩy tinh thần đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm của cán bộ quản ý, lãnh đạo các cấp.