Cần tăng cường kiểm soát từ khâu sản xuất bằng những quy chuẩn, quy trình canh tác

Theo bà Nguyễn Thị Hồng Minh, Chủ tịch Hiệp hội AFT, lỗ hổng lớn nhất trong kiển soát an toàn thực phẩm, đó là Luật An toàn thực phẩm không quy định phải áp dụng quy trình VietGAP, GlobalGAP. Luật Thương mại không bắt buộc rau củ quả, hàng tươi sống phải có nhãn mác và truy xuất nguồn gốc.

Điều này khiến công tác kiểm soát an toàn thực phẩm đầu - cuối khó có thể thực hiện một cách triệt để. Tâm lý chung của người tiêu dùng mong muốn hàng Việt rõ ràng trong nhãn mác, thông tin về sản phẩm, hướng tới áp dụng các phương án truy xuất hiện đại, các loại bao bì cần đa dạng, thân thiện với môi trường. Có như vậy, hàng Việt mới không bị “quay lưng” ngay ở trên sân nhà. Ngoài ra, việc kiểm soát đầu vào thực phẩm phải được thực hiện bằng tinh thần trách nhiệm, thực chất ngay từ cửa khẩu, cảng đến các siêu thị chợ đầu mối…

"Khi có sự cố, lúc đó mới truy xuất thì làm sao khoanh vùng được lô hàng. Việc truy xuất phải thường xuyên mỗi ngày. Ví dụ như vụ pate Minh chay, nếu có truy xuất thường xuyên thì hoàn toàn có thể khoanh vùng được lô hàng đó ngày nào bán đi đâu. Lô hàng bị nhiễm, gây sự cố đó là thu hồi lại đúng lô hàng đó thôi" - bà Nguyễn Thị Hồng Minh nêu ý kiến.

Nhiều ý kiến tại buổi Tọa đàm cho rằng, những thông tin gây xôn xao dư luận như “rau sạch dỏm biến hình thành sản phẩm VietGAP" để đưa vào siêu thị như vừa qua càng làm cho người tiêu dùng mất niềm tin. Đây là hành vi thiếu trung thực của một vài đơn vị cung ứng và thương mại thực phẩm. Hầu hết đại biểu tham dự Tọa đàm bày tỏ sự lo ngại về việc kiểm soát đầu vào của các đơn vị phân phối thương mại thực phẩm, trách nhiệm của cơ quan chức năng.

Ông Trần Nguyên Chí, Giám đốc Công ty Nông sản bền vững Nguyên Lộc chia sẻ: Hiện nay người nông dân, nhà sản xuất đang “tự bơi”, tự đầu tư từ kỹ thuật đến khâu tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt với áp lực cạnh tranh về giá dẫn đến chuyện sản xuất nhỏ lẻ, manh mún và nhất là khâu an toàn thực phẩm không được chú trọng. Tâm lý chung của người tiêu dùng mong muốn hàng Việt cần minh bạch, rõ ràng trong nhãn mác, thông tin về sản phẩm...

Bà Lâm Thúy Ái, Phó Chủ tịch Thường trực Câu lạc bộ Doanh nhân Tiền Giang tại TP. HCM- Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Sản xuất – Thương mại Mebipha cho biết: "Trước những lỗ hổng trong kiểm soát đầu vào gây khó cho kiểm soát sản phẩm cuối cùng thì giải pháp hiệu quả nhất là tăng cường kiểm soát từ khâu sản xuất bằng những quy chuẩn, quy trình canh tác.

Thường là người nông dân người sản xuất ra thì phải qua ít nhất 2 kênh trung gian nữa mới tới được siệu thị và các kênh bán lẽ. Từ đây mới tới được người tiêu dùng. Đó là trăn trở của những người nông dân và ở thị phần rau củ quả cũng vậy, nếu chúng ta có sự cam kết lẫn với nhau, đảm bảo cho người dân có kênh tiêu thụ ổn định, sống được với nghề thì họ mới sản xuất sản phẩm sạch cho mình".

Phát biểu tại Tọa đàm, ông Nguyễn Bình Phương, Phó Giám đốc bộ phận Kinh doanh tiếp thị, Công ty CP Quản lý & Kinh doanh Chợ nông sản Thủ Đức cho biết: Là chợ chuyên về nông sản tại TP.HCM, sau đợt dịch COVID-19, chợ Nông sản Thủ Đức cung cấp mỗi ngày 1.300 tấn củ quả, trong đó 50% lượng củ, quả từ Lâm Đồng nhập về. Với lượng lớn như vậy nên vấn đề truy xuất nguồn gốc nông sản không hề đơn giản, chính vì vậy mà các cơ quan, ban ngành cần phải hỗ trợ.

Theo ông Phương, khi nhập hàng phải đăng ký nguồn hàng, mã hàng, số điện thoại người cung cấp, tất cả ghi vào khi có cơ quan quản lý nhà nước kiểm tra, cung cấp thông tin để cung cấp ngược lại. Chủ hàng khi nhập hàng vào chợ đầu mối đều phải đăng ký với công ty về nguồn hàng, mã hàng, vùng hàng, cung cấp vào ô vựa nào, số lượng bao nhiêu, tên người nhập… để làm bằng chứng có vấn đề truy xuất nguồn gốc, để truy xuất ngược lại vùng trồng.

Tuy nhiên, trên bao bì hàng Việt Nam không có tên, việc này chỉ gây khó khăn cho những người mới đến chợ mua lần đầu, còn lại đa phần thương nhân đều đã làm việc từ lâu nên họ đều biết rõ nguồn hàng này từ đâu, của ai.

Hiện nay, việc quản lý an toàn thực phẩm (ATTP) tại chợ luôn được Ban Quản lý ATTP TP. HCM phối hợp với Ban quản lý chợ lấy mẫu ngẫu nhiên, đối với các sản phẩm có nghi ngờ về việc mất ATTP vệ sinh thực phẩm, có sử dụng hoá chất ngâm tẩm thì sẽ được lấy mẫu nhiều hơn. Tuy nhiên hiện nay Ban quản lý ATTP chủ yếu dùng test sâu, từ 3-5 ngày mới có kết quả, lúc đó rau đã đến tay người tiêu dùng sử dụng, khi ấy lại quay ngược lại truy vùng nguyên liệu thì thành "chuyện đã rồi". Vì vậy, cần phải kiểm soát chất lượng sản phẩm ngay tại vùng trồng là yếu tố quan trọng bậc nhất.