Kết nối, xúc tiến tiêu thụ hành, hành tím cho nông dân

Diễn đàn được tổ chức nhằm thông tin về tình hình sản xuất và kết nối giao thương sản phẩm hành tím; hỗ trợ tỉnh Sóc Trăng và các địa phương đang vào vụ thu hoạch hành. Bên cạnh đó, đây cũng là cơ hội để các cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội, ngành hàng, doanh nghiệp, HTX, hộ sản xuất...  trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, kiến nghị các giải pháp xúc tiến tiêu thụ hành và các loại nông sản vùng miền.

Theo đó, tại Diễn đàn, các đại biểu đại diện cho các tỉnh Sóc Trăng, Ninh Thuận, Khánh Hòa, Quảng Ngãi, Hải Dương… sẽ cung cấp những thông tin đầy đủ, chi tiết nhất về tình hình sản xuất và nguồn cung hành, tỏi, rau gia vị.

Đại diện các Hiệp hội, doanh nghiệp thu mua sẽ cung cấp những thông tin liên quan tới nhu cầu tiêu thụ của thị trường nội địa cũng như các thị trường trên thế giới. Từ đó, các chủ thể có đầy đủ thông tin để tiến hành xúc tiến hợp tác.

Mở đầu Diễn đàn, Thứ trưởng Trần Thanh Nam đánh giá: Hành là sản phẩm lợi thế của rất nhiều tỉnh thành như Hải Dương, Sóc Trăng, Ninh Thuận, Quảng Ngãi... với tổng sản lượng hàng năm trên 200.000 tấn. Thời điểm tháng 2,3 các vựa hành bước vào giai đoạn thu hoạch, do đó, nhu cầu tiêu thụ mặt hàng này tăng cao hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên, theo thống kê, các tháng đầu năm 2023, sức mua của thị trường đang có xu hướng giảm, trong khi năng lực sản xuất của ngành nông nghiệp vẫn đủ phục nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Điều này dẫn tới công tác tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp nói chung, hành tím nói riêng dự báo sẽ gặp nhiều khó khăn.

Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, theo thống kê, xuất khẩu củ hành 2 tháng đầu năm 2023 mới đạt 240 tấn, đây là một con số rất nhỏ so với sản lượng hành 200.000 tấn/năm. Do đó, thông qua Diễn đàn, đặc biệt là sự tham gia tích cực của các vị Tham tán Việt Nam ở nước ngoài sẽ giúp mở rộng được thị trường tiêu thụ sản phẩm hành. Đồng thời, đây cũng là dịp để các vựa hành trên cả nước quảng bá, giới thiệu thương hiệu hành của mình với các thị trường thế giới.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam phát biểu khai mạc Diễn đàn.

Tóm tắt tình hình sản xuất hành tại Việt Nam, Đại diện Cục Trồng trọt cho biết tổng diện tích sản xuất hành đạt khoảng 14 - 15 nghìn ha, tập trung tại các tỉnh (Sóc Trăng, Hải Dương, Ninh Thuận, Quảng Ngãi, ..); hành tím trồng chủ yếu tại Sóc Trăng, Ninh Thuận, Quảng Ngãi. Trong đó, diện tích trồng hành tím tại Hải Dương đạt 5.700 ha, sản lượng 110 nghìn tấn và tại Sóc Trăng là 6.500 ha với sản lượng khoảng 90 nghìn tấn.

Qua số liệu, có thể thấy tổng diện tích trồng hành tím ở phía Nam là khoảng 7.000 ha tập trung chủ yếu từ tháng 12 đến tháng 3 năm sau, gây áp lực cho bảo quản sau thu hoạch.

Đại diện Cục Trồng trọt chia sẻ một số khó khăn trong sản xuất hành hiện nay như manh mún, khó truy xuất nguồn gốc, thiếu tính liên kết; giá bán biến động, diện tích sản xuất có chứng nhận hạn chế, khó kiểm soát chất lượng và ATTP; thiếu quy trình bảo quản, dẫn đến một số thời điểm thu hoạch rộ, bán hàng tươi số lượng lớn, dẫn đến giá xuống thấp; thiếu kênh liên kết tiêu thụ, và vấn đề sâu bệnh.

Đại diện Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cho biết, theo thống kê năm 2022, kim ngạch xuất khẩu hành, hẹ, tỏi của Việt Nam đạt khoảng 31,2 triệu USD, tăng gần 360% so với năm 2021. Trong đó đa phần là đi các thị trường châu Á, chiếm hơn 90%, sau đó là châu Mỹ, châu Âu và châu Úc.

Tính riêng các quốc gia, Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu hành, hẹ, tỏi lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch năm 2022 là hơn 17 triệu USD, chưa kể kim ngạch của Đài Loan thêm 6,6 triệu USD nữa. Các thị trường xếp sau đó là Ấn Độ, Hoa Kỳ, Lào, Nhật Bản, Myanmar…

Liên quan các giải pháp thúc đẩy tiêu thụ rau củ nói chung và hành, hẹ, tỏi nói riêng, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cho rằng cần có những vùng sản xuất tập trung, định hướng sản xuất theo tín hiệu thị trường với những quy trình an toàn, chất lượng.

Ông Trần Trọng Khiêm, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Sóc Trăng thông tin: Hành tím là một trong những cây trồng đặc sản của tỉnh Sóc Trăng, được trồng tại huyện Trần Đề và thị xã Vĩnh Châu. Tổng diện tích xuống giống hành tím hằng năm 6.500 ha, năng suất bình quân 18 tấn/ha, sản lượng trên 90.000 tấn.

Về tình hình tiêu thụ hành tím mùa vụ 2022 – 2023, trước Tết Nguyên đán, giá hành tím thương phẩm dao động từ 38.000 – 45.000 đồng/kg chủ yếu là hành sớm (tương đương với giá hành năm trước). Sau Tết giá hành bắt đầu giảm, tính đến hiện nay giá hành dao động từ 15.000 – 26.000 đồng/kg.

Theo ông Khiêm, đây là thời điểm hành bước vào giai đoạn thu hoạch rộ, do đó, với sản lượng lớn, Sóc Trăng mong được phát triển liên kết tiêu thụ sản phẩm với tất cả các địa phương, doanh nghiệp, siêu thị... trên cả nước. Tỉnh Sóc Trăng sẵn sàng tạo mọi điều kiện để các doanh nghiệp thu mua, chế biến, tiêu thụ hành phát triển các chuỗi liên kết để khai thác hết tiềm năng của sản phẩm hành tím. Từ đó, nâng cao giá trị sản phẩm hành, gia tăng thu nhập cho người nông dân.

Thu hoạch hành tím Vĩnh Châu (Sóc Trăng).

Ông Nguyễn Xuân Dinh, Phó Chủ tịch UBND Huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An thông tin, hiện tỉnh có diện tích chuyên canh trồng hành khoảng 300 ha, tương đương diện tích canh tác hàng năm xấp xỉ 1.000 ha/năm, với sản lượng đạt khoảng 15.000-20.000 tấn/năm, và hành lá chiếm 90%. Hiện nay, huyện sản xuất hành quanh năm theo hình thức chuyên canh và luân canh với các loại rau khác, với vụ chính tập trung từ tháng 3 đến tháng 9 hàng năm chiếm 65-70% sản lượng.

Hiện nay, sản phẩm hành hoa, hành lá được tiêu thụ theo bán sản phẩm tươi theo thu hoạch, giá bán phụ thuộc nhu cầu của thị trường từng thời điểm song có sự biến động lớn, dao động từ 2.000-10.000 đồng/kg.

Ông Dinh cho biết huyện cũng có liên kết làm theo hình thức hành lá sấy khô phục vụ một số nhà máy công ty song không được thường xuyên và khối lượng hạn chế.

Đại diện Huyện Quỳnh Lưu mong muốn các doanh nghiệp, các cấp có thể nắm bắt tình hình và quan tâm, hỗ trợ thúc đẩy phát triển sản xuất, kết nối tiêu thụ sản phẩm, đầu tư liên kết chế biến đối với hành nói chung và các đối tượng rau khác góp phần ổn định đầu ra sản phẩm, tăng thu nhập cho người dân của huyện.

Bà Phạm Thị Đào, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Hải Dương thông tin: Tổng diện tích hành, tỏi của tỉnh Hải Dương hằng năm đạt trên 6.600 ha, trong đó, hành củ khoảng 5.800ha, hành lá 350ha, tỏi củ 470ha.

Về tiêu thụ, giá hành đầu vụ (từ cuối tháng 12 đến hết tháng 1) luôn cao, ổn định ở mức từ 25.000 - 27.000 đồng/kg (cao hơn cùng kỳ năm trước từ 5.000-7.000 đồng/kg). Từ đầu tháng 2 đến nay, giá bán dao động từ 15.000 - 18.000 đồng/kg. Tổng thu nhập bình quân từ trồng hành dao động từ 10 - 15 triệu đồng/sào (275-415 triệu đồng/ha). Có thời điểm (từ 15-20/1), 1 sào hành cho thu nhập từ 18-23 triệu đồng. Lãi thuần từ trồng hành ước đạt 6 - 10 triệu đồng/sào (tương ứng 170- 270 triệu đồng/ha).

Tổng diện tích hành lá của toàn tỉnh cả năm đạt trên 350 ha. Hành lá được trồng và cho thu hoạch 4- 5 lứa/năm. Năng suất trung bình 0,7-1,0 tấn/ sào (tương ứng 20 - 28 tấn/ha). Sản lượng hành lá ước đạt gần 7.000 tấn/năm. Về giá bán, trung bình dao động từ 8.000 - 15.000 đồng/kg, có thời điểm 20.000 đồng/kg. Bình quân thu nhập từ hành lá ước đạt 6-8 triệu đồng/sào (tương ứng 170-220 triệu đồng/ha. Lãi thuần ước đạt 4-6 đồng/sào (tương ứng 110-165 triệu đồng/ha).

Tuy nhiên, theo bà Đào, sản xuất tiêu thụ hành của Hải Dương vẫn gặp nhiều khó khăn ở khâu chế biến và bảo quản. Hình thức bảo quản chủ yếu là thủ công, chưa có hệ thống kho bảo quản hiện đại nên tỷ lệ hoa hụt cao. Việc xây dựng chuỗi vẫn còn hạn chế, chủ yếu tiêu thụ trong nước, thiếu tính ổn định…

Trên cơ sở đó, bà Đào đề nghị: Bộ NN-PTNT và các cơ quan liên quan, quan tâm, hỗ trợ Hải Dương đầu tư xây dựng hệ thống sấy và bảo quan hành sau thu hoạch, giảm áp lực cho tiêu thụ tươi. Tăng cường kết nối với các doanh nghiệp, siêu thị để sản phẩm hành của Hải Dương thuận lợi đi vào thị trường nhiều hơn. Bên cạnh đó, hỗ trợ tỉnh tìm kiếm các thị trường xuất khẩu để mở rộng tiêu thụ.

Kết thúc Diễn đàn, ông Nguyễn Như Tiệp, Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ NN-PTNT) nhấn mạnh: Để công tác tiêu thụ sản phẩm hành, hành tím của Sóc Trăng nói riêng, các địa phương nói chung được thuận lợi, trước hết, các địa phương phải đánh giá lại tiềm năng, lợi thế của sản phẩm hành, hành tím; phải giới thiệu được những thế mạnh của sản phẩm hành tím ở địa phương mình với thị trường. Từ đó, tự tin khẳng định thương hiệu và giá bán sản phẩm của mình.

Bên cạnh đó, các địa phương phải đánh giá, nhìn nhận và có giải pháp để tháo gỡ những khó khăn như: Chưa chuẩn hóa ở khâu giống, vùng trồng để giảm chi phí đầu vào, tạo sự đồng đều về chất lượng hành; Đòi hỏi của các thị trường, nhất là thị trường xuất khẩu ngày càng cao, không chỉ dừng lại ở sản phẩm sản xuất theo hướng hữu cơ mà phải hữu cơ thực sự, có các chứng nhận hữu cơ của các tổ chức uy tín được cả thế giới công nhận; Sự thiếu hụt về thông tin thị trường, thị hiếu tiêu dùng để điều chỉnh sản xuất cho phù hợp; Sản phẩm chuea đa dạng từ khâu giống, quy trimhf canh tác, sản phẩm chế biến...

Theo ông Tiệp, tiềm năng, dư địa của thị trường tiêu thụ hành, hành tím vẫn còn rất lớn. Bởi lẽ, nhu cẩu sử dụng hành để làm nguyên liệu không chỉ dừng ở việc cung cấp thực phẩm phục vụ nhu cầu ăn uống mà hành, tỏi đã trở thành nguyên liệu quan trọng trong chế biến dược phẩm. Do đó, để không còn tình trạng giải cứu, được mùa mất giá, các địa phương phay thay đổi tư duy theo hướng "bán hành không chỉ là bán thực phẩm mà là bán nguồn nguyên liệu cho nhiều ngành hàng"..

Trên cơ sở đó, ông Tiệp cho rằng, các vùng trồng phải tổ chức lại sản xuất để chuẩn hóa về mặt chất lượng, phát triển đa dạng sản phẩm chế biến từ hành; hoàn thiện hệ thống logistic, kho bảo quản lạnh để chủ động trước biến động của thị trường; đầu tư xây dựng nhãn hiệu, thương hiệu cho sản pjaamr hành địa phương; chuyển đổi sản xuất theo hướng xanh; áp dụng chuyển đổi số trong sản xuất, tiêu thụ hành để thuận lợi kết nối với các thị trường; tăng cường tổ chức các sự kiện quảng bá, xúc tiến thương mại cho sản phẩm hành tím...

Nguồn: Bộ NN&PTNT