Những điều cần biết về tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh

Lao là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và là 1 trong 10 nguyên nhân gây tử vong trên thế giới. Việt Nam là một trong 30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao cao và là một trong 30 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới. Mỗi năm, Việt Nam có 170.000 ca mắc mới, khoảng 11.400 ca tử vong (theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới 2020). Chính vì vậy, cho đến nay việc tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh là việc chủng ngừa bắt buộc trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Việc chủng ngừa này giúp trẻ phòng tránh bệnh lao hiệu quả, sau đây là những thông tin cụ thể:

 Loại vắc xin tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh

Vắc xin phòng lao (Việt Nam đang sử dụng vắc xin BCG) được khuyến cáo tiêm cho trẻ trong vòng 1 tháng sau sinh.

Thực tế, với những trẻ sinh ra có đủ sức khỏe, phát triển ổn định, không nằm trong chế độ chăm sóc đặc biệt thì thường được tiêm phòng lao ngay ngày đầu tiên sau sinh.

Với những trẻ sinh non, những trẻ có vấn đề về sức khỏe cần theo dõi, chăm sóc đặc biệt thì đợi đến khi trẻ có thể trạng tốt, cần tiến hành tiêm phòng lao càng sớm càng tốt.

Hoãn tiêm vắc xin BCG với những trường hợp trẻ đang bị nhiễm khuẩn cấp, đang sốt cao, có bệnh ngoài da trên diện rộng, bị suy giảm miễn dịch nặng, suy dinh dưỡng nặng, trẻ thiếu cân.

Ngoài trẻ trong độ tuổi sơ sinh, trẻ em và người lớn dưới 35 tuổi có nguy cơ mắc bệnh lao cũng có thể tiến hành chủng ngừa trong một số trường hợp đặc biệt theo chỉ định của bác sĩ. Tuy nhiên, tương tự như các vắc xin khác, vắc xin này cũng không bảo vệ người tiêm khỏi nguy cơ bị nhiễm bệnh 100%.

Những đối tượng không nên tiêm phòng lao

Đối với trẻ sơ sinh: Không nên chủng ngừa vắc xin BCG cho trẻ sơ sinh trong các trường hợp sau:

- Sốt trên 37,5⁰ C

- Mắc một trong các bệnh như: Suy giảm miễn dịch bẩm sinh, viêm da có mủ, vàng da, viêm phổi, viêm tai, mũi, họng…

Đối với trẻ nhỏ và người lớn

- Bị ung thư

-  Nhiễm HIV hoặc AIDS

- Quá mẫn cảm với vắc xin

- Bị suy dinh dưỡng thể nặng

- Đang sử dụng các thuốc chống viêm

- Xét nghiệm lao trên da cho kết quả dương tính

- Phụ nữ đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai hoặc đang nuôi con bằng sữa mẹ…

Tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh tại các cơ sở y tế uy tín

Việc tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh thường được thực hiện tại cơ sở y tế sản khoa ngay sau khi sinh hoặc tại các trạm y tế phường xã, các trung tâm y tế hiện thành phố… trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Việc tiêm phòng lao cho trẻ sơ sinh bằng vắc xin BCG trong chương trình tiêm chủng mở rộng là hoàn toàn miễn phí.

Ngoài ra, cha mẹ có thể lựa chọn cho bé tiêm phòng lao dịch vụ tại các cơ sở y tế, bệnh viện, phòng khám hoặc các trung tâm tiêm chủng uy tín, chất lượng và an toàn.

Các phản ứng sau khi tiêm phòng lao ở trẻ

- Thông thường, ngay sau tiêm vắc xin BCG, chỗ tiêm sẽ xuất hiện nốt nhỏ và biến mất sau 30 phút. Sau khoảng 10-15 ngày, xuất hiện một vết loét đỏ, có mưng mủ, kích thước bằng đầu bút chì. Sau đó 2 tuần, vết loét sẽ tự lành để lại một sẹo nhỏ đường kính 5mm. Điều đó chứng tỏ trẻ đã có miễn dịch.

- Một số trường hợp có thể nổi hạch ở nách hoặc khuỷu tay. Hạch mềm, di động, sưng trong vài tháng sau tiêm rồi lành tự nhiên.

- Cũng có trường hợp trẻ bị sốt sau tiêm. Nếu trẻ sốt nhẹ các mẹ cần lau người cho trẻ bằng nước ấm và cho uống thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của nhân viên y tế. Nếu có sưng đau tại chỗ tiêm có thể chườm lạnh tại nơi tiêm. Cho trẻ bú mẹ, ăn uống bình thường, uống nước nhiều hơn.

- Có rất ít phản ứng nặng sau khi tiêm vắc xin BCG. Chỉ 1/1.000.000 trường hợp bị nhiễm lao sau tiêm phòng lao, thường xảy ra ở những trường hợp nhiễm HIV hoặc thiếu hụt miễn dịch nặng.

Cha mẹ cần đưa bé đến cơ sở y tế nếu thấy trẻ có các triệu chứng bất thường như:

- Trẻ bị nổi ban

- Tình trạng sốt, sưng đau, khóc, quấy, bú kém… nặng hơn hoặc kéo dài trên 24 giờ

- Trẻ bị co giật giống như động kinh

- Trẻ bị môi, tay chân tím tái và mất ý thức

- Tay chân lạnh, da nổi vân tím

- Sốt cao hơn 39 độ C, khó đáp ứng thuốc hạ sốt, sốt kéo dài trên 24 giờ và xuất hiện sau 12 giờ chủng ngừa

- Quấy khóc kéo dài, kém tương tác, li bì và hôn mê

- Thở nhanh, khó thở co kéo hõm ức, thở rít

- Hoặc có các dấu hiệu bất thường khác khiến bạn lo lắng

Vắc xin BCG làm vắc xin chứa một dạng vi khuẩn lao sống, có thể “thoát ra” khỏi chỗ tiêm. Điều này đồng nghĩa với việc sau khi chủng ngừa trong một thời gian ngắn, vết loét do tiêm chủng có nguy cơ sẽ lây nhiễm vi khuẩn cho bất cứ thứ gì hoặc bất kỳ ai chạm vào. Do đó, mẹ cần cho bé mặc áo có tay hoặc dán băng gạc lên vết tiêm để che vết loét của con trong ít nhất 24 giờ.

Nếu da chỗ vết tiêm của bé có bất kỳ thay đổi nào hoặc bị kích ứng nghiêm trọng, bị tổn thương, chảy dịch, hãy đưa bé đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt. Những phản ứng này có thể xảy ra sau khi chủng ngừa lao đến 5 tháng.

Q.T (tổng hợp)