Thảo luận

Tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn, phát triển chính quyền số trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025

Bảo Minh - 10:46 07/10/2022 GMT+7
(Tapchinongthonmoi.vn) - Ngày 6/10/2022, Bộ NNPTNT tổ chức Hội nghị triển khai Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn và Chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh giai đoạn 2021 - 2025.

Đến năm 2025, 100% cơ sở sản xuất, kinh doanh nông, lâm, thủy sản đảm bảo an toàn thực phẩm; 55% dân số nông thôn được tiếp cận bền vững với nước sạch.

Ngày 02 tháng 8 năm 2022, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 925/QĐ-TTg Phê duyệt Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025 với quan điểm chung là:

Bảo vệ môi trường, cấp nước sạch, an toàn thực phẩm là lĩnh vực trọng tâm ưu tiên trong triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 theo định hướng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân thông minh, nhằm nâng cao chất lượng đời sống của người dân nông thôn.

Bảo vệ môi trường, cấp nước sạch nông thôn và đảm bảo an toàn thực phẩm là trách nhiệm chung của toàn xã hội; tập trung nguồn lực lớn, có trọng điểm của nhà nước và đẩy mạnh huy động nguồn lực của xã hội cho công tác bảo vệ môi trường, cấp nước sạch nông thôn và đảm bảo an toàn thực phẩm theo nguyên tắc ưu tiên hỗ trợ nguồn lực các khu vực khó khăn, vùng sâu, vùng xa.

Chất thải phát sinh phải được quản lý theo hướng coi là tài nguyên, khuyến khích quản lý tổng hợp chất thải theo toàn bộ vòng đời chất thải từ khi phát sinh đến khi xử lý cuối cùng theo hướng kinh tế tuần hoàn, khép kín, phù hợp với đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của từng địa phương.

Mục tiêu chung trong giai đoạn 2021-2025 là thực hiện hiệu quả nội dung vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm, cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới, góp phần tạo ra môi trường sống ở nông thôn an toàn và bền vững; xây dựng cảnh quan nông thôn sáng - xanh - sạch - đẹp, an toàn, giàu bản sắc văn hóa truyền thống; góp phần bảo vệ sức khỏe, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn, đưa nông thôn trở thành nơi đáng sống.

Mục tiêu cụ thể đến năm 2025: Tối thiểu 55% dân số nông thôn được tiếp cận bền vững với nước sạch đạt quy chuẩn với số lượng tối thiểu 60 lít/người/ngày; 40% dân số nông thôn được sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung; đảm bảo cấp nước sạch sinh hoạt quy mô hộ gia đình cho các hộ dân tại những khu vực chưa có khả năng tiếp cận với nước cấp tập trung, vùng khan hiếm, khó khăn về nguồn nước, vùng thường xuyên bị ảnh hưởng thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn.

Ít nhất 50% số hộ nông thôn triển khai các giải pháp phân loại chất thải tại nguồn; 80% chất thải rắn sinh hoạt được thu gom và xử lý; mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương triển khai 1 - 2 mô hình xử lý chất thải sinh hoạt quy mô cấp huyện trở lên với công nghệ phù hợp.

Ít nhất 15% số hộ nông thôn có nước thải sinh hoạt được thu gom và xử lý bằng các biện pháp phù hợp, hiệu quả; 50% số đơn vị cấp huyện có triển khai mô hình thu gom và xử lý nước thải sinh hoạt phi tập trung theo cụm hoặc theo khu vực phù hợp, hiệu quả.

Ít nhất 80% chất thải chăn nuôi và 60% phụ phẩm nông nghiệp phải được thu gom, tái sử dụng, tái chế thành các nguyên liệu, nhiên liệu và các sản phẩm thân thiện với môi trường.

Có 95% bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng được thu gom và xử lý theo đúng quy định.

Có 100% chất thải rắn và 50% nước thải sản xuất của các làng nghề truyền thống được thu gom và xử lý theo quy định.

Ít nhất 35% số huyện có đề án cải tạo chất lượng môi trường nước mặt khu vực công cộng và có mô hình xây dựng hoặc cải tạo cảnh quan ao hồ.

Có 100% cơ sở sản xuất, kinh doanh nông lâm thủy sản đủ điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm; 80% số xã có tổ cộng đồng tự quản về vệ sinh an toàn thực phẩm.

Ít nhất 85% hộ gia đình nông thôn và 95% trường học, trạm y tế có nhà tiêu hợp vệ sinh được xây dựng và quản lý sử dụng đảm bảo tiêu chuẩn, quy chuẩn.

Hội nghị triển khai Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn và Chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh giai đoạn 2021 - 2025. Ảnh: T.H.

Căn cứ theo Quyết định 925/QĐ-TTG, Ban Chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 đã ban hành Dự thảo Kế hoạch triển khai Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 nhằm mục đích phân công trách nhiệm, tổ chức thực hiện hiệu quả các nội dung, nhiệm vụ của “Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025” (Chương trình) đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 925/QĐ-TTg ngày 02 tháng 8 năm 2022, phát huy vai trò của các bên có liên quan, huy động các nguồn lực xã hội hoàn thành đầy đủ và đúng tiến độ các mục tiêu đề ra.

Ban Chỉ đạo các Chương trình mục tiêu Quốc gia cũng yêu cầu: Cụ thể hóa các nội dung của Chương trình, trên cơ sở xác định nhiệm vụ trọng tâm, phân công thực hiện, lộ trình phù hợp với tình hình thực tiễn, đảm bảo tính khả thi, tăng cường sự phối hợp, hạn chế việc chồng chéo trong quá trình thực hiện Chương trình.

Phát huy vai trò, trách nhiệm của các Bộ, ngành, các tổ chức chính trị - xã hội, các địa phương nhằm triển hkai kịp thời và có hiệu quả Chương trình; phát huy tối đa nguồn lực để thực hiện Chương trình, bao gồm nguồn kinh phí từ ngân sách trung ương, ngân sách địa phương, vốn lồng ghép và các nguồn xã hội hóa.

Phát huy vai trò chủ đạo của địa phương trong xử lý triệt để các vấn đề môi trường phát sinh trên địa bàn, trong đó bố trí đầy đủ, kịp thời vốn đối ứng, mặt bằng, vận dụng hiệu quả cơ chế chính sách hi được lựa chọn tham gia thực hiện các mô hình thí điểm, mô hình nhân rộng thuộc Chương trình; tổ chức đầu tư, khai thác, quản lý, vận hành có hiệu quả và bền vững các công tác quản lý, vận hành mô hình sau đầu tư; thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, tạo hiệu ứng lan tỏa trong cộng đồng.

Xác định rõ vai trò và trách nhiệm của người dân, các tổ chức chính trị xã hội, chủ thể sản xuất, kinh doanh, cộng đồng dân cư cấp thôn, bản và chính quyền địa phương các cấp thông qua các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật, cơ chế chính sách, các biện pháp giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường; phát huy vai trò kiểm tra giám sát của hội đồng nhân dân các cấp, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội.

Phát triển chính quyền số trong xây dựng nông thôn mới

Hội nghị cũng tập trung thảo luận về chương trình hành động và triển khai thực hiện Quyết định số 924/QĐ-TTG ngày 02/08/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh giai đoạn 2021 – 2025.

Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới là giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm trong triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, phải phù hợp, góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh và chiến lược chuyển đổi số quốc gia, triển khai một cách chủ động, linh hoạt với 03 trụ cột: Phát triển chính quyền số ở nông thôn; Phát triển các chủ thể kinh tế số ở nông thôn; Phát triển xã hội số cho cộng đồng dân cư ở nông thôn.

Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới để từng bước hình thành nông thôn mới thông minh, nâng cao hiệu quả hoạt động của cộng đồng, góp phần xây dựng nông thôn mới đi vào chiều sâu, hiệu quả và bền vững, trên cơ sở kế thừa, tiếp tục phát triển, hoàn thiện kết quả các chương trình, dự án về công nghệ thông tin, chuyển đổi số do Bộ NNPTNT và các cơ quan liên quan đã và đang triển khai, đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả và bền vững.

Phát huy vai trò của hệ thống chính trị, các ngành, các cấp, đặc biệt là vai trò trung tâm của người dân tham gia thực hiện chuyển đổi số, đẩy mạnh công tác xã hội hóa trong đầu tư hạ tầng, ứng dụng công nghệ, phát triển nguồn nhân lực để thực hiện hiệu quả chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới.

Từng bước hoàn thiện cơ chế, chính sách để khuyến khích người dân nông thôn chủ động áp dụng chuyển đổi số, góp phần phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao chất lượng tiếp cận dịch vụ và đời sống của người dân nông thôn.

Mục tiêu tổng quát nhẳm đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong xây dựng nông thôn mới nhằm tăng cường hiệu quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, góp phần thúc đẩy kinh tế nông thôn, nâng cao chất lượng đời sống người dân, thu hẹp dần khoảng cách về chất lượng dịch vụ giữa nông thôn - thành thị, từng bước hướng tới nông thôn mới thông minh.

Mục tiêu cụ thể đến năm 2025: Phát triển chính quyền số trong xây dựng nông thôn mới. Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được tổ chức đồng bộ, thống nhất trên nền tảng công nghệ số, ít nhất 90% hồ sơ công việc cấp trung ương, cấp tỉnh, 80% hồ sơ công việc cấp huyện và 60% hồ sơ công việc cấp xã được xử lý trên môi trường mạng.

Ít nhất 97% số xã đạt chuẩn chỉ tiêu 8.4 của Tiêu chí số 8 về Thông tin và Truyền thông theo Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới; 50% số xã đạt chuẩn chỉ tiêu 8.4 của Tiêu chí số 8 về Thông tin và Truyền thông, 50% số xã đạt chuẩn chỉ tiêu số 15.2 của Tiêu chí số 15 về Hành chính công theo Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới nâng cao.

Có ít nhất 60% đơn vị cấp huyện đạt chuẩn chỉ tiêu 9.5 của Tiêu chí số 9 về An ninh trật tự - Hành chính công theo Bộ tiêu chí quốc gia về huyện nông thôn mới; 25% đơn vị cấp huyện đạt chuẩn chỉ tiêu 6.5 của Tiêu chí số 6 về Kinh tế, 25% đạt chỉ tiêu 9.2 của Tiêu chí số 9 về An ninh trật tự - Hành chính công theo Bộ tiêu chí quốc gia về huyện nông thôn mới nâng cao.

Phấn đấu 100% cán bộ quản lý các cấp tham gia thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được tập huấn, nâng cao năng lực về chuyển đổi số.

Phát triển kinh tế số, góp phần thúc đẩy kinh tế nông thôn: Ít nhất 70% xã có các hợp tác xã, 70% cấp huyện có các mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản chủ lực và 50% các mô hình liên kết gắn với vùng nguyên liệu có ứng dụng công nghệ số.

Xã hội số trong xây dựng nông thôn mới: Có ít nhất 40% đơn vị (cấp xã, huyện) cung cấp ít nhất một dịch vụ thiết yếu (y tế, giáo dục, giám sát cộng đồng, an ninh trật tự, môi trường, văn hóa) và tổ chức lấy ý kiến phản hồi về sự hài lòng của người dân/cộng đồng về kết quả xây dựng nông thôn mới thông qua ứng dụng trực tuyến.

Phấn đấu mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có ít nhất 01 mô hình thí điểm xã nông thôn mới thông minh theo lĩnh vực nổi trội nhất (kinh tế, du lịch nông thôn, môi trường, văn hoá...), làm cơ sở để tổng kết và đề xuất Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới thông minh giai đoạn 2026 - 2030.

Xuất hiện ô nhiễm môi trường có tính nghiêm trọng ở nông thôn

Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Trần Thanh Nam cho rằng, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn ở nước ta đã và đang trở thành một xu thế phát triển tất yếu. Tuy nhiên, quá trình này cũng đã tạo ra những mặt trái, đó là tình trạng ô nhiễm môi trường. Các hoạt động nông nghiệp cùng với những hoạt động dịch vụ, sinh hoạt đã làm xuất hiện tình trạng ô nhiễm môi trường có tính chất nghiêm trọng ở khu vực nông thôn.

Trong sản xuất nông nghiệp, do lạm dụng các loại thuốc BVTV, các nguồn nước ở sông, hồ, kênh, mương bị ô nhiễm, ảnh hưởng lớn đến môi trường nước và sức khỏe nhân dân. Do nuôi trồng thủy sản ồ ạt, thiếu quy hoạch, không tuân theo quy trình kỹ thuật nên đã gây nhiều tác động tiêu cực tới môi trường nước…

Empty

Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho rằng, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn đã tạo ra tình trạng ô nhiễm môi trường nông thôn. 

Bên cạnh đó, hiện nay, các doanh nghiệp cũng chưa mặn mà với đầu tư vào lĩnh vực nước sạch; sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ khiến an toàn thực phẩm vẫn còn là nỗi lo lớn. Môi trường làng nghề, vệ sinh nông thôn vẫn là bài toán nan giải với nhiều địa phương. Biến đổi khí hậu tác động ngày một lớn đến cấp nước, môi trường…

Phát biểu tại Hội nghị, đại diện tỉnh Nam Định cho biết, hiện địa phương sử dụng lượng thuốc BVTV khoảng 300 tấn/năm, lượng phân hóa học khoảng 160.000 tấn/năm. Sản xuất nông nghiệp nhìn chung vẫn còn nhỏ lẻ, manh mún theo quy mô hộ nông dân, chăn nuôi nông hộ, cùng với việc lạm dụng phân hóa học, thuốc BVTV là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm môi trường nông thôn. Bên cạnh đó các hoạt động sản xuất của một số làng nghề truyền thống cũng gây ô nhiễm cho khu dân cư.

Chia sẻ về những tồn tại, yếu kém về hệ thống chợ truyền thống tại địa phương, đại diện tỉnh Thái Bình nêu hiện trạng, hiện nay, một số chợ chưa đáp ứng được yêu cầu vệ sinh, an toàn thực phẩm, văn minh thương mại. Các tiểu thương buôn bán tại chợ còn chưa có ý thức đầy đủ về vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm...

Việc thanh, kiểm tra về an toàn thực phẩm tại các chợ truyền thống còn gặp nhiều khó khăn, số lượng mẫu giám sát tại các chợ hiện nay khá khiêm tốn và chủ yếu áp dụng phương pháp test nhanh, mang yếu tố sàng lọc.

Ông Lê Đức Giang – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá chia sẻ, hiện khối lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh nhiều, có xu hướng năm sau cao hơn năm trước, kết quả xử lý chất thải rắn vẫn chưa đạt được theo yêu cầu, vẫn còn tình trạng rác thải chưa được thu gom, đổ thải chưa đúng quy định ra ven đường giao thông, bờ kênh, mương, bờ sông… Tỷ lệ thu gom và xử lý rác thải tại các huyện còn thấp, nhất là ở khu vực miền núi.

Biện pháp xử lý chất thải rắn chủ yếu là chôn lấp, tỷ lệ đốt, tái chế chất thải còn thấp, lò đốt có công suất nhỏ. Một số bãi rác hiện có đã quá tải, rác thải được thu gom về chưa được xử lý tạo thành điểm ô nhiễm môi trường nông thôn…

Tham gia thảo luận trực tuyến tại Hội nghị, đại diện Sở NNPTNT Thừa Thiên Huế cho biết, hiện nay trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên - Huế có 36 công trình cấp nước tự chảy tại các xã vùng sâu vùng xa đã được đầu tư từ rất lâu, khoảng 15 - 20 năm. Chính vì vậy, công nghệ xử lý đã lạc hậu và không còn phù hợp với tình hình xã hội hiện nay. Do không được duy tu, sửa chữa thường xuyên; cán bộ vận hành, quản lý không chuyên trách, không có chuyên môn kỹ thuật nên các công trình hoạt động không bền vững, kém hiệu quả.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho biết, thời gian tới, Bộ NN-PTNT sẽ tiếp tục ưu tiên đầu tư hệ thống cấp nước cho các địa phương khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Đặc biệt là xây dựng các mô hình tích trữ được nước ngọt để ứng phó biến đổi khí hậu.

Liên quan đến vấn đề an toàn thực phẩm, Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề nghị các địa phương cần tiếp tục chú trọng nghiên cứu, thí điểm xây dựng và đánh giá, nhân rộng những mô hình “Chợ an toàn thực phẩm'' ở nông thôn.

Tin cùng chuyên mục
Tin khác