Không chủ quan với các bệnh nấm phổi thường gặp

Hưởng ứng "Ngày Nấm toàn cầu" (World Asperlosis Day) và cập nhật kiến thức về chẩn đoán điều trị nấm phổi cho đội ngũ y, bác sĩ công tác tại các cơ sở y tế trên phạm vi cả nước, ngày 28/2, BV Phổi Trung ương tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề "Nấm phổi Aspergillosis và các dạng nấm phổi khác".

Hội thảo được tổ chức dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến với gần 300 điểm cầu trong nước và quốc tế, thu hút sự tham gia của các chuyên gia y tế đầu ngành nhằm trang bị kiến thức, nâng cao nhận thức của nhân viên y tế và người bệnh về bệnh nấm phổi do Aspergillus và các dạng nấm phổi khác.

Hiện nay, trên thế giới, hằng năm có khoảng hơn 2 triệu người tử vong do các bệnh nấm và gây bệnh trong thời gian dài cho hàng trăm triệu người. Các bệnh do nấm là một mối đe dọa sức khỏe toàn cầu, tuy nhiên chúng ta chưa quan tâm đúng mức trong tiếp cận chẩn đoán và điều trị bệnh.

Ai cũng có thể hít phải nấm Aspergillus từ không khí

Theo các chuyên gia y tế tại Hội thảo, nấm Aspergillus là loại nấm rất phổ biến, không thể tránh vì nó có ở trong nhà và ngoài môi trường. Nấm Aspergillus là 1 trong 3 loại nấm gây bệnh nấm phổi thường gặp (nấm Aspergillus, nấm Cryptococcus và nấm Candida), có kích thước 2- 3 µm. Bệnh phổi do nấm Aspergillus gây ra 3 nhóm bệnh, gồm nấm phổi xâm lấn, nấm phổi mạn tính và dị ứng phế quản phổi do nấm.

Tại Việt Nam, hiện chưa có số liệu cụ thể về bệnh nấm phổi do Aspergillus. Tuy nhiên khoảng 50% bệnh nhân đã từng mắc lao, đến khám lại tại các cơ sở chuyên khoa hô hấp được chẩn đoán mắc nấm phổi do Aspergillus. Việt Nam cũng là nước có gánh nặng nấm mạn tính thứ 5 trên thế giới với trên 55.000 ca.

Nấm phổi là một bệnh nhiễm trùng phổi, ít gặp ở người bình thường có sức đề kháng tốt. Bệnh hay gặp ở người suy giảm miễn dịch, già yếu, mắc bệnh mạn tính lâu ngày. Tỉ lệ bệnh nấm phổi chỉ chiếm 0,02% các bệnh phổi, tuy nhiên khi bị nấm phổi, không phát hiện điều trị kịp thời, khả năng tử vong rất cao.

Cũng theo các chuyên gia, việc chẩn đoán và điều trị bệnh nấm phổi do Aspergillus có thể ngăn ngừa được 1,3 triệu ca tử vong do nấm mỗi năm. Aspergillosis là một bệnh nhiễm trùng gây ra bởi một loại nấm mốc rất phổ biến, nó có mặt ở trong nhà và ngoài môi trường. Mặc dù mọi người thường hít phải loại nấm này từ không khí, nhưng loại nấm này chỉ ảnh hưởng đến những người có hệ miễn dịch suy giảm nặng như bệnh nhân ung thư máu, ung thư các cơ quan khác, sau cấy ghép tạng hoặc điều trị các thuốc ức chế miễn dịch dài ngày. Loại nấm này có thể gây bệnh ở những người đã/đang có bệnh tại phổi, như những bệnh nhân đã từng mắc lao phổi, hen suyễn hay xơ nang phổi...

Nguyên nhân mắc bệnh và cách phòng bệnh

Bệnh nấm phổi mạn tính do nấm Aspergillus có thể điều trị được bằng các thuốc kháng nấm, khoảng 1/2 số trường hợp không được điều trị, tử vong sau 5 năm. Hằng năm, trên toàn thế giới khoảng  1/2 triệu người tử vong do bệnh này.

Nấm Apergillus gây phá hủy phổi từ từ. Bệnh biểu hiện âm thầm, giai đoạn đầu, người bệnh thường không nhận biết được, khi có triệu chứng ho ra máu hoặc khó thở là những biểu hiện muộn, thì mới tới khám tại các cơ sỏ y tế. Hầu hết các trường hợp có biểu hiện mệt và sụt cân kèm theo các triệu chứng ho khạc đờm hoặc ho ra máu. Ho ra máu là triệu chứng dễ thấy nhất. Những trường hợp đươc phát hiện và điều trị sớm có thể điều trị khỏi bằng thuốc kháng nấm.

Một phần lớn các trường hợp chẩn đoán và điều trị muộn cần phải phẫu thuật, nút mạch cầm máu song song với việc điều trị thuốc nấm kéo dài. Những trường hợp này, nguy cơ tử vong cao trước và sau phẫu thuật.

Trên thế giới, có hơn 300 triệu người bị ảnh hưởng tình trạng nhiễm nấm nghiêm trọng và có khoảng 25 triệu người có nguy cơ cao mất thị lực do nấm. Nhiễm nấm Cryptococcus ảnh hưởng đến 233.000 người bị HIV, khiến hơn 50% bệnh nhân HIV ở các nước phát triển tử vòng (100% tử vong không được chẩn đoán và không được điều trị, hơn 75% sống sót khi được tiếp cận điều trị đúng). Nhiễm nấm Candida ảnh hưởng tới trên 750.000 người và tỉ lệ tử vong lên đến 40%.

Việc chẩn đoán nhiễm nấm hiện nay còn gặp nhiều khó khăn do biểu hiện lâm sàng của bệnh không rõ ràng. Nhiều xét nghiệm chẩn đoán nấm không nhạy, không đặc hiệu, nhiều xét nghiệm không có sẵn ở nhiều nơi trên thế giới.

TS.BS. Nguyễn Bích Ngọc, Trưởng Khoa Hô hấp, BV Phổi Trung ương cho biết người mắc bệnh nấm phổi thường phải điều trị đợt cấp trong khoảng 14 ngày và điều trị duy trì kéo dài từ 6 tháng đến 1 năm. Có loại thuốc chống nấm điều trị cho một bệnh nhân 50 kg có thể lên tới 10 triệu đồng mỗi ngày. Một đợt điều trị nấm phổi mạn tính cấp ít nhất trong 14 ngày. Tức là chi phí điều trị nấm phổi rất cao, tạo gánh nặng tài chính lớn cho người bệnh.

Giám đốc BV Phổi Trung ương hy vọng, bệnh nấm phổi sẽ được BHYT thanh toán trong tương lai gần, để người bệnh giảm bớt chi phí điều trị, được nhanh chóng phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời.

Theo các chuyên gia y tế, để phòng bệnh nấm phổi, cần thường xuyên rèn luyện thân thể, ăn nhiều hoa quả tươi, nâng cao sức đề kháng. Tránh để nấm mốc trong nhà, đồ đạc sắp xếp gọn gàng, đủ ánh nắng, thông gió tránh ẩm ướt. Khi vệ sinh nhà cửa cần mang khẩu trang để tránh hít phải bụi nấm.