Tiềm năng xuất khẩu tỷ USD từ surimi và bột cá

Dự Hội nghị có ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản; ông Diệp Quốc Trường, Phó chi Cục trưởng Chi cục Thú y vùng 6; ông Quảng Trọng Thao, Phó Giám đốc Sở NN& PTNT tỉnh Kiên Giang; bà Nguyễn Thị Thu Sắc, Chủ tịch VASEP; ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký VASEP và hơn 130 đại biểu.

Theo VASEP, surimi (thịt cá xay) và bột cá là nhóm ngành đặc trưng và tiêu biểu tạo nên chuỗi kinh tế tuần hoàn của thủy sản. Ngành sản xuất, xuất khẩu surimi đang phát triển mạnh vì được đánh giá là sản phẩm thủy sản phổ biến nhờ hiệu quả về mặt chi phí, được sử dụng như một thành phần quan trọng trong một số món ăn, đặc biệt là trong ẩm thực châu Á. Ngoài ra, người tiêu dùng ưa chuộng surimi vì giá trị dinh dưỡng cao, thời hạn sử dụng phù hợp.

Trong 5 năm qua, mỗi năm Việt Nam thu về 300 – 420 triệu USD từ sản phẩm surimi xuất khẩu, bao gồm cả surimi cá biển và surimi cá tra, chiếm 4%-5% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Trong số hàng trăm sản phẩm thủy sản đông lạnh, chế biến, tươi, sống, khô… thì surimi là một phân khúc có dư địa và tiềm năng phát triển.

Đối với sản phẩm bột cá đang chiếm vị trí quan trọng trong ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi đặc thù. Trong vài năm gần đây, nuôi trồng thủy sản ngày càng tăng cả về diện tích nuôi và sản lượng. Việt Nam mỗi năm sản xuất khoảng 540.000 tấn bột cá, trong đó xuất khẩu 200.000-280.000 tấn, bao gồm cả bột cá sản xuất từ cá biển và bột cá sản xuất từ phụ phẩm cá tra.

Theo thống kê, 10 tháng đầu năm 2023, Việt Nam đã xuất khẩu 108 triệu USD bột cá các loại và nhập khẩu khoảng 89 triệu USD. Ước tính năm nay kim ngạch xuất khẩu bột cá của Việt Nam 120 - 130 triệu USD và nhập khẩu khoảng 100 – 110 triệu USD. Bên cạnh đó, Việt Nam nhập khẩu khoảng 140.000 tấn/năm bột cá có hàm lượng protein cao.

Ông Ngô Minh Phương, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Việt Trường cho biết: Surimi trở thành tên gọi chung cho các sản phẩm cá xay đông lạnh và đã được sản xuất ở nhiều nước trên thế giới như: Việt Nam, Ấn Độ, Thái Lan, Mỹ, Nga… Trong đó, Việt Nam dẫn đầu với sản lượng 200.000 tấn/năm, chiếm 20% thị phần toàn thế giới. Surimi có thể sử dụng nguyên liệu các loại hải sản đánh bắt cỡ nhỏ, cá tạp… giúp gia tăng giá trị cho những mặt hàng này lên 40% so với việc bán nguyên liệu này để sử dụng vào những mục đích khác, như làm thức ăn gia súc. Thị trường nhập khẩu sirimi chủ yếu là: Hàn Quốc, Thái Lan, Nhật Bản, Trung Quốc, Malaysia, Mỹ…

Tại Hội nghị, bà Nguyễn Thị Thu Sắc, Chủ tịch VASEP cho biết: Trong số nhiều sản phẩm thủy sản khác nhau như đông lạnh, chế biến, tươi, sống, khô... thì surimi là một phân khúc có tiềm năng phát triển lớn do đặc tính phù hợp của nghề cá trong nước và xu hướng tăng cường tiêu thụ trên thị trường thế giới. Nhóm ngành này mang lại việc làm và đóng góp đáng kể cho kinh tế thủy sản và chăn nuôi. Trong bối cảnh xuất khẩu các mặt hàng chủ lực như tôm, cá tra... đang gặp nhiều khó khăn, việc thúc đẩy chế biến và phát triển ngành hàng surimi và cá bột là hết sức cần thiết.

Hiện nay, các sản phẩm chả cá và surimi đã xuất được sang hơn 40 thị trường trên thế giới. Xuất khẩu surimi đang và sẽ phát triển mạnh vì được đánh giá là sản phẩm thủy sản phổ biến, được sử dụng như một thành phần quan trọng trong một số món ăn. Người tiêu dùng ưa chuộng surimi vì giá trị dinh dưỡng cao, thời hạn sử dụng phù hợp. Hiện nay, Việt Nam có hơn 100 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu các mặt hàng chả cá và surimi.

Theo ý kiến đóng góp của các doanh nghiệp và địa phương, vấn đề lớn nhất của ngành chế biến surimi và bột cá là quy trình bảo quản cá đánh bắt, nước thải môi trường và nguồn nhân công tay nghề cao. Nếu giải quyết được những vấn đề này thì ngành surimi và bột cá sẽ sớm gia nhập vào câu lạc bộ tỷ USD trong tương lai gần.

Nhằm mục đích phối hợp, liên kết hoạt động, giúp nhau nâng cao giá trị, chất lượng của sản phẩm surimi, bột cá của Việt Nam và hợp tác chặt chẽ, cùng có lợi. VASEP đã thành lập câu lạc bộ doanh nghiệp Surimi và Bột cá VASEP, hy vọng sẽ thúc đẩy mạnh mẽ hơn vai trò phát triển kinh tế ngành hàng và kinh tế các địa phương.