Tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu văn hoá đối với hộ gia đình, tập thể

Trong Nghị định số 86/2023/NĐ-CP của Chính phủ có nhiều điểm mới thay thế những quy định trước đây. Liên quan đến vấn đề này, Tiến sĩ Trần Thị Thu Hà (giảng viên ĐH Luật TP.Hồ Chí Minh) đã có những trao đổi cụ thể:

Tiêu chuẩn “Gia đình văn hóa”

Bạn Bùi Văn Được (Bắc Giang): Được biết mới đây, Nhà nước quy định về tiêu chuẩn “Gia đình văn hóa, vậy, để đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa” phải có tiêu chí gì?

Khung tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa” thực hiện theo quy định tại Phụ lục I kèm theo Nghị định số 86/2023/NĐ-CP. Theo đó, để đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa” thì phải đáp ứng 3 nhóm tiêu chuẩn sau:

1- Gương mẫu chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước: Các thành viên trong gia đình chấp hành tốt chủ trương của Đảng và quy định của pháp luật...

2- Tích cực tham gia các phong trào thi đua lao động, sản xuất, học tập, bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội của địa phương: Tham gia các hoạt động nhằm bảo vệ di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, cảnh quan thiên nhiên và môi trường...

3- Gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh; thường xuyên gắn bó, đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ trong cộng đồng: Thực hiện tốt Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình...

(Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình các bạn tham khảo Quyết định số 224/QĐ-BVHTTDL của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch)

Vi phạm nào không xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”

Bạn Trần Văn Hòe (Vĩnh Long): Đề nghị cho biết trường hợp nào thì không được tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”? Anh hàng xóm nhà tôi làm ăn giỏi, tốt bụng, hay giúp đỡ mọi người, nhưng nhà anh ấy nuôi mấy con chó, cứ thả rông, phóng uếi lung tung ra đường... Vậy nhà anh ấy có được công nhận là “Gia đình văn hóa” không”?

* Khoản 4, Điều 6, Nghị định số 86/2023/NĐ-CP quy định: 

“Thành viên trong gia đình vi phạm một trong các trường hợp sau thì không xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”:

a) Bị truy cứu trách nhiệm hình sự;

b) Không hoàn thành nghĩa vụ quân sự và nghĩa vụ nộp thuế;

c) Bị xử phạt vi phạm hành chính về: Hành vi tảo hôn, tổ chức tảo hôn; vi phạm quy định về kết hôn, ly hôn và vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng;

d) Bị xử phạt vi phạm hành chính về: Vi phạm quy định về trật tự công cộng; hành vi đánh bạc trái phép; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ và phòng, chống bạo lực gia đình.”.

* Về việc thả rông chó có được xét tặng danh hiệu gia đình văn hóa không còn tùy vào từng trường hợp: 

Theo quy định tại điểm b, khoản 1, Điều 7, Nghị định số 144/2021/NĐ-CP thì việc thả rông chó ra đường... là “Vi phạm quy định về trật tự công cộng”. Và sẽ bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 300.000 đồng đến 500.000 đồng. Tuy nhiên, nếu anh ấy chỉ bị nhắc nhở, phê bình mà chưa bị xử phạt thì vẫn được xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”.

Trường hợp anh ấy đã bị xử phạt hành chính (cảnh cáo hoặc phạt tiền) thì phải căn cứ vào thời điểm cụ thể để xem xét:

Khoản 1, Điều 7, Luật xử lý vi phạm hành chính 2012 quy định “1. Cá nhân, tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính, nếu trong thời hạn 06 tháng, kể từ ngày chấp hành xong quyết định xử phạt cảnh cáo hoặc 01 năm, kể từ ngày chấp hành xong quyết định xử phạt hành chính khác hoặc từ ngày hết thời hiệu thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính mà không tái phạm thì được coi là chưa bị xử phạt vi phạm hành chính.”. Bên cạnh đó khoản 1, Điều 4, Nghị định số 86/2023/NĐ-CP quy định: Việc xét tặng các danh hiệu “Gia đình văn hóa”, được thực hiện hằng năm và hoàn thành việc bình xét trước ngày 25 tháng 11. 

Căn cứ vào những quy định này thì tùy theo thời gian chấp hành xong quyết định xử phạt hoặc từ ngày hết thời hiệu thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính mà không tái phạm để quyết định việc gia đình anh ấy có được xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa” hay không. 

Ví dụ: ngày 01/11/ 2023 anh A bị phạt 300.000 đồng vì thả rông chó ra nơi công cộng. Anh A đã nộp đủ tiền ngay sau đó thì đến hết 30/10/2024 được coi là chưa bị xử phạt hành chính. Do đó năm 2023, gia đình anh A vẫn được xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”. Ngược lại nếu ngày 30/11/2023 anh A mới nộp đủ số tiền phạt thì đến hết 30/11/2024 mới được coi là chưa bị xử phạt hành chính. Như vậy trong thời gian bình xét “Gia đình văn hóa”, anh A vẫn bị coi là “Bị xử phạt vi phạm hành chính”. Do đó gia đình anh A không được xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”.

Tiêu chuẩn “Thôn văn hóa”

Bạn Vàng A Chư (Lào Cai): Theo quy định mới, “Thôn văn hóa” phải đạt những tiêu chuẩn gì? 

Khung tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Thôn, tổ dân phố văn hóa” thực hiện theo quy định tại Phụ lục II kèm theo Nghị định số 86/2023/NĐ-CP. Cụ thể gồm 5 nhóm tiêu chuẩn sau:

1- Đời sống kinh tế ổn định và phát triển: Tỷ lệ người trong độ tuổi lao động có việc làm và thu nhập ổn định; tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo thấp;’...

2- Đời sống văn hóa, tinh thần lành mạnh, phong phú: Nhà văn hóa, sân thể thao, điểm đọc sách phục vụ cộng đồng phù hợp với điều kiện thực tiễn của thôn, tổ dân phố...

3- Môi trường an toàn, thân thiện, cảnh quan sạch đẹp: Hoạt động sản xuất, kinh doanh đáp ứng các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường; ...

4- Chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giữ vững trật tự, an toàn xã hội; tích cực tham gia các phong trào thi đua của địa phương: Tích cực tham gia tuyên truyền, phổ biến, tổ chức thực hiện nghiêm các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước;...

5- Có tinh thần đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng: Thực hiện các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước do Trung ương và địa phương phát động;...

Trường hợp nào không được xét tặng “Thôn văn hóa”

Bạn Chu Mạnh Tường (Thanh Hóa): Ở thôn A, bà con làm  ăn giỏi, đoàn kết; cơ sở vật chất của thôn khang trang, sạch đẹp... nhưng lại có nhóm người tuyên truyền về “Hội thánh Đức chúa trời mẹ” thì có được suy tôn là “Thôn văn hóa” không?

“Hội thánh Đức chúa trời mẹ” thực chất là một tổ chức tà đạo. Tổ chức này chưa được công nhận tại Việt Nam và theo các cơ quan chức năng thì đây là một tổ chức hoạt động trái pháp luật gây ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình an ninh trật tự tại nhiều địa phương. Những gì “Hội thánh Đức chúa trời mẹ” tuyên truyền là hoàn toàn trái ngược với thuần phong mỹ tục cũng như những giá trị chuẩn mực về đạo đức, văn hóa của người Việt; không được pháp luật Việt Nam cho phép.

Theo quy định tại khoản 5, Điều 6, Nghị định số 86/2023/NĐ-CP thì: 

Thôn, tổ dân phố vi phạm một trong các trường hợp sau sẽ không xét tặng danh hiệu “Thôn, tổ dân phố văn hóa”:

+ Có khiếu kiện đông người và khiếu kiện vượt cấp trái pháp luật;

+ Có hoạt động tín ngưỡng, hoạt động tôn giáo vi phạm pháp luật.

Căn cứ quy định này thì thôn đó không được xét tặng danh hiệu “Thôn văn hóa”.

Còn rất nhiều câu hỏi của bạn đọc đề nghị giải đáp như: Tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”?, Vi phạm nào không xét tặng danh hiệu “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”?, Trình tự, thủ tục xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa” và “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”?... Trong phạm vi bài viết, chúng tôi không thể giải đáp hết những câu hỏi đó. Các bạn nghiên cứu Nghị định số 86/2023/NĐ-CP sẽ nắm được những thông tin cụ thể.