Vì sao Bộ Chính trị ra quy định mới về kiểm soát quyền lực với công tác cán bộ?

Quy định số 205-QĐ/TW ngày 23/9/2019 của Bộ Chính trị về việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền sau 3 năm triển khai thực hiện, bước đầu đã góp phần tạo những chuyển biến tích cực, nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành, cán bộ, đảng viên được nâng lên. Tình trạng lạm quyền, lợi dụng quyền lực, thao túng trong công tác cán bộ; sử dụng quyền lực được giao để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc bao che, tiếp tay cho tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ đã từng bước được khắc phục.

Tuy nhiên, việc nhận diện, phát hiện, xử lý vi phạm đối với hành vi chạy chức, chạy quyền và bao che, tiếp tay cho chạy chức, chạy quyền có mặt còn hạn chế, chưa đạt kết quả như mong muốn. Đáng nói, một số người đứng đầu địa phương, cơ quan, đơn vị thiếu gương mẫu, bổ nhiệm, giới thiệu người thân quen, người có quan hệ gia đình vào lãnh đạo, quản lý cơ quan, đơn vị mình phụ trách, gây bức xúc dư luận.

Vì vậy, Quy định số 114-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ được ban hành trên cơ sở kế thừa những nội dung còn phù hợp của Quy định 205 trước đây và bổ sung, sửa đổi một số nội dung cho phù hợp yêu cầu, sát tình hình thực tiễn, nhằm tăng cường hơn nữa kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ.

Điểm mới dễ nhận thấy đầu tiên ngay ở tên gọi của Quy định 114: “kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ” thay vì trước đây Quy định 205 mới chỉ “kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền”.

Làm rõ thêm điểm mới này, PGS.TS Phạm Văn Linh, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương cho rằng, nếu chỉ chống chạy chức, chạy quyền trong công tác cán bộ thì chưa hết được tiêu cực, mà còn nhiều tiêu cực khác. Cho nên phải “kiểm soát quyền lực và phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ”, sẽ đầy đủ và rộng hơn, bao hàm, kín kẽ hơn tất cả các mặt.

Đáng chú ý, liên quan đến các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ, Quy định 114 không chỉ kế thừa một số nội dung của Quy định 205 mà còn bổ sung thêm nhiều nội dung mới.

Đối với nhóm hành vi lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn, ngoài 8 hành vi bao che, tiếp tay chạy chức, chạy quyền tại Quy định 205, Quy định 114 đã chỉ ra những hành vi mới: “Lồng ghép ý đồ cá nhân khi thực hiện các khâu trong công tác cán bộ vì động cơ, mục đích vụ lợi hoặc có lợi cho nhân sự trong quá trình thực hiện công tác cán bộ”; “Chỉ đạo, tham mưu các khâu trong công tác cán bộ theo quy định tại Khoản 1, Điều 2 Quy định này đối với nhân sự không đủ điều kiện, tiêu chuẩn; không đúng nguyên tắc, quy định, quy trình, quy chế, quyết định”; “Khi nhận được đơn, thư phản ánh, tố cáo hoặc biết nhân sự có hành vi tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ nhưng thoả hiệp, dung túng, bao che không xử lý theo thẩm quyền, xử lý không đúng quy định hoặc không báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý”.

Đối với nhóm hành vi chạy chức, chạy quyền, Quy định 114 cũng cơ bản kế thừa 6 hành vi đã được chỉ ra trong Quy định 205, đồng thời bổ sung hành vi mới: “Chạy tuổi, thâm niên công tác, danh hiệu thi đua, khen thưởng, bằng cấp, phân công, bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử, chỉ định, điều động, luân chuyển, biệt phái, phong, thăng quân hàm... nhằm mục đích đủ tiêu chuẩn, điều kiện, có được chức vụ, quyền lợi”.

Quy định 114 còn bổ sung thêm một số hành vi tiêu cực mới: “Thiếu trách nhiệm hoặc vì động cơ cá nhân làm thất lạc, mất hồ sơ cán bộ thuộc thẩm quyền quản lý”; “Làm giả, làm sai lệch hồ sơ, tài liệu để được xem xét, thực hiện quy định, quy trình, quy chế, quyết định về công tác cán bộ”; “Báo cáo, lập hồ sơ, kê khai lý lịch đảng viên, lý lịch cán bộ, nhất là lịch sử bản thân và gia đình không đầy đủ, không trung thực”; “Trực tiếp, thông qua người khác, lợi dụng phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội đưa thông tin không đúng sự thật, xuyên tạc, kích động, gây mất đoàn kết nội bộ, ảnh hưởng xấu đến công tác cán bộ”.

So với Quy định 205, trong Quy định 114 đã chỉ rõ hành vi trực tiếp hoặc gián tiếp môi giới đưa và nhận hối lộ nhằm giúp cho người khác có được vị trí, chức vụ, quyền lợi. Có thể thấy, chưa khi nào quy định của Đảng có những điểm mới như quy định lần này.

PGS.TS Phạm Văn Linh cho rằng, tuy mới được đưa vào quy định lần này, nhưng nhiều hành vi tham nhũng, tiêu cực thậm chí rất nghiêm trọng đã có từ trước đây. Trong thời gian qua, chúng ta cũng đã xử lý kỷ luật nhiều cán bộ sai phạm. Việc Trung ương đưa vào quy định thể hiện quyết tâm như Tổng Bí thư nói, phải kiểm soát quyền lực, phải nhốt quyền lực trong lồng cơ chế, để anh muốn tham nhũng cũng không tham nhũng được, muốn lợi dụng cũng không lợi dụng được.

Nếu như ở Quy định 205, quy định trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong chống chạy chức, chạy quyền, bao che, tiếp tay cho chạy chức, chạy quyền được gói gọn trong nội dung của 1 điều, ở Quy định 114, nội dung này được mở rộng, cụ thể ở 5 điều (Điều 6, 7, 8, 9, 10, 11), gồm: trách nhiệm của cấp uỷ, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo địa phương, cơ quan, đơn vị; trách nhiệm của thành viên cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo; trách nhiệm của người đứng đầu cấp uỷ, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo; trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan tham mưu; trách nhiệm của cán bộ tham mưu và trách nhiệm của nhân sự.

Việc xử lý kỷ luật cán bộ sai phạm thời gian qua nhiều ý kiến cho rằng chưa thấy những cá nhân, cơ quan giới thiệu, đề xuất cán bộ phải chịu trách nhiệm thì nay ở Quy định 114 đã có 1 điều quy định rất rõ đó là trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan tham mưu (Điều 9) và trách nhiệm của cán bộ tham mưu (Điều 10).

Cụ thể, người đứng đầu cơ quan tham mưu phải “chịu trách nhiệm trước cấp ủy, tổ chức Đảng, tập thể lãnh đạo đối với đề xuất, nhận xét, đánh giá, thẩm định nhân sự, hồ sơ nhân sự, giám sát quy trình nhân sự; thường xuyên kiểm tra, giám sát đối với cán bộ thuộc cơ quan, đơn vị mình; kịp thời phát hiện, kiến nghị, xử lý nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm trong công tác cán bộ….

Với cán bộ tham mưu phải bảo đảm khách quan, công tâm, trung thực, chính xác, thận trọng, chặt chẽ trong tham mưu, đề xuất về công tác cán bộ. Chịu trách nhiệm về đề xuất của mình và thẩm định hồ sơ nhân sự kịp thời, đầy đủ, chính xác…

Với việc đưa vào quy định yêu cầu xử lý cá nhân, cơ quan giới thiệu, đề xuất cán bộ phải chịu trách nhiệm, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương cho rằng điều đó một lần nữa khẳng định quyết tâm của Đảng đó là gắn trách nhiệm và xử lý trách nhiệm đến cùng với tập thể và cá nhân sai phạm trong công tác cán bộ, góp phần răn đe, cảnh tỉnh, từng bước làm trong sạch bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, củng cố tổ chức, cán bộ từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt để chuẩn bị cho công tác nhân sự Đại hội XIV của Đảng.