Xuất khẩu điều năm 2023 sẽ đạt mục tiêu 3,2 tỷ USD

Nhân điều là một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu thế mạnh, nằm trong nhóm sản phẩm có kim ngạch xuất khẩu trên 2 tỷ USD. Giá xuất khẩu bình quân hạt điều của Việt Nam đạt mức 5.722 USD/tấn, giảm 4,5% so với cùng kỳ năm ngoái.

Về nguyên liệu, tính đến cuối tháng 8/2023, Việt Nam đã nhập khẩu 2,18 triệu tấn điều thô, trị giá 2,56 tỷ USD; tăng hơn 34% về lượng và gần 14% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. Tính trung bình giá điều thô nhập khẩu giảm hơn 13% so với cùng kỳ. Ngoài ra, các doanh nghiệp nhập khẩu gần 11.500 tấn điều nhân (vỏ lụa, nhân trắng) với trị giá hơn 62 triệu USD.

Theo Vinacas, Việt Nam nhập khẩu nhiều điều thô bởi nguồn nguyên liệu trong nước khá hạn chế. Sản lượng điều thô Việt Nam vụ 2023 ước đạt 345.000 tấn, chỉ đáp ứng được một phần nhỏ trong tổng nhu cầu chế biến hơn 2 triệu tấn điều thô/năm của các doanh nghiệp.

Giá điều thô nguyên liệu chào bán đang cao hơn kỳ vọng của người mua khiến thị trường khá im ắng, chưa có dấu hiệu sôi động trở lại. Chỉ có một số ít khách quan tâm đến việc mua điều thô từ kho ngoại. Trong khi đó, với điều nhân, nhu cầu về các loại hạt to như W180, W240 ngày càng nhiều và giá tăng cao nhưng không có nhiều chào hàng vì số lượng trên thị trường không còn nhiều. Riêng hàng siêu trắng xuất khẩu sang Trung Quốc nhu cầu đang cao nhưng giá không tăng.

Hạt điều từ chỗ là sản phẩm “không thiết yếu” đã trở thành thực phẩm không thể thiếu ở các nước phát triển. Riêng tại Ấn Độ, hạt điều là thực phẩm phục vụ ăn chay hằng ngày. Trong lúc thị trường khả quan, Vinacas đã ghi nhận số vụ việc, lô hàng bị nhà nhập khẩu phản ánh nhiễm sâu, dư lượng thuốc khử trùng vượt mức cho phép ngày càng tăng.

Ông Bạch Khánh Nhựt, Phó Chủ tịch Thường trực Vinacas cho biết: Thời tiết mưa nhiều, độ ẩm cao dễ khiến hạt điều nhiễm sâu, côn trùng, ẩm mốc. Để xử lý tình trạng này, nhiều doanh nghiệp sử dụng thuốc khử trùng không đúng liều lượng và thời gian cách ly dẫn đến dư lượng thuốc, không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm ở nước nhập khẩu.

Đến nay, Vinacas đã nhận được văn bản chính thức từ 2 hiệp hội ở châu Âu, Mỹ và một số khách hàng khác cảnh báo về việc chất lượng hạt điều Việt Nam đi xuống. Trong số đó, những chỉ tiêu bị cảnh báo là côn trùng sống, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và tạp chất.

Ngoài nguyên nhân trên, khi đơn đặt hàng tăng nhanh, các doanh nghiệp cũng tích cực chạy đua doanh số những tháng cuối năm bằng cách cho công nhân tăng ca, đẩy nhanh tiến độ chế biến. Vì thế, việc kiểm soát chất lượng nguyên liệu và cả thành phẩm ở một số nơi chưa được chặt chẽ. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu của riêng doanh nghiệp đó mà còn làm sụt giảm uy tín của cả ngành Điều Việt Nam. Đây là lý do khiến giá điều xuất khẩu của Việt Nam đang thấp hơn điều Ấn Độ.

Để tránh các rủi ro về sâu, công trùng trong nhân điều, các doanh nghiệp cần kiểm soát chất lượng nguồn nguyên liệu, hạn chế sản xuất ban đêm do đèn điện dễ thu hút côn trùng bay vào, tách biệt kho chứa nguyên liệu với kho chứa thành phẩm để tránh nhiễm chéo. Vào mùa mưa, ẩm, nhân điều cần được sấy khô hơn bình thường để tránh tình trạng bị ẩm mốc. Trong trường hợp phải sử dụng thuốc khử trùng cần đảm bảo đúng liều lượng, thời gian cách ly sản phẩm trước khi xuất khẩu để tránh dư lượng vượt mức cho phép.

Hiện nay, Mỹ và Trung Quốc vẫn là những khách hàng lớn nhất của hạt điều Việt Nam, hai thị trường này chiếm 42% tổng kim ngạch xuất khẩu hạt điều của nước ta trong 8 tháng. Riêng tháng 8/2023, giá trị xuất khẩu điều của Việt Nam sang Hoa Kỳ tăng 34%, sang Trung Quốc tăng 37% so với cùng kỳ năm 2022.

Ông Phạm Văn Công, Chủ tịch Vinacas cho biết: Xuất khẩu điều cuối năm sẽ tăng mạnh khi nhu cầu ăn hạt điều ở các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc đều tăng. Các hoạt động xuất khẩu hạt điều của Việt Nam sẽ diễn ra sôi động trong các tháng cuối năm. Với kết quả xuất khẩu tăng trưởng cao, chắc chắn xuất khẩu điều cả năm sẽ đạt mục tiêu 3,2 tỷ USD kế hoạch năm. Việt Nam tiếp tục giữ vững vị trí số 1 thế giới 16 năm liền về xuất khẩu điều nhân khi chiếm tới 80% tổng sản lượng toàn cầu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cần chú ý đến việc đảm bảo chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm để tránh các rủi ro không đáng có khi xuất khẩu.